Lojmanzede demiryolu kadınları

Küçükken Mel Gibson'a aşıktım. Beni yakından ya da uzaktan tanıyan, yaşıtım olan, olmayan herkes bilirdi bendeki bu onulmaz yarayı. Gazetenin bir köşesinde Mel Gibson resmi mi bulunmuş, hemen kesilip bana ulaştırılırdı. Bir dergide hakkında 3-5 satırlık haber mi yapılmış, hemen bana iletilirdi. TV'de gösterilecek yahut sinemada gösterime girecek her filmini Godot'yu bekler gibi, yarı delice bekler, yakınımdaki insanları da canından bezdirirdim. Mel Gibson resimleri, haberleri, posterleri vs ile dolu özel bir dosya (ürün dosyası) oluşturmuştum. O dosyaya sığdıramadıklarım defterlerin, kitapların, harçlıklarımı denkleştirip aldığım gençlik dergilerinin arasında dururdu.

Onun dışında şarkı sözleri, beğendiğim diğer oyuncu ve şarkıcılarla ilgili bir sürü kağıt yığını, üzerine defalarca çeşitli şarkılar doldurulmuş kasetlerim ufacık lojmana sığmaz olmuştu. Annem, fukara, onun tabiriyle "çöpçülüğüm"den bıkıp isyan etmeye başlamıştı. İki cümlesinden biri, "şunların birazını at!"dı belli bir dönem, zaten ben ergenliğe gireli pek konuşmaz olmuştuk, sadece benim, vitrinin sol alt köşesine yığdığım çer-çöple ilgili kavga eder dururduk. Mizaç itibariyle pek konuşkan olmayan ben, bu konuda usanmaz bir çirkef ve dırdırcıydım (babam ve anneannemden aldığım bir kısım genler sonucunda). Zaten iki göz, derme çatma girişini de hesaba katarsak iki buçuk göz TCDD lojmanı, dört kişilik çekirdek ailemiz ve sıklıkla diğer çocuklarıyla kavga edip bize taşınan anneanneme yetmiyordu. Bir de benim ergen hallenmelerimden kaynaklanan yerli yersiz yığıntılarıma ayırcak fazladan bir göz çekmecemiz dahi yoktu.

Annem, babası da TCDD memuru olduğundan ömrünün büyük bir bölümünü bu iki göz, derme çatma, işçi barakalarından, deplolardan bozma lojmanlarda tüketmiş. Altı-yedi kardeş bir odada yatmaya, kendilerine ait, yalnızlıklarıyla baş başa kalıp yüreklerini dinlendirmeye yarayacak bir kovukları olmadan yaşamaya çalışmışlar. Zavallı annemin kaderi evlendikten sonra da değişmemiş. O dönem bizim köydeki erkeklerin en büyük gayesi TCDD memuru olmakken babam da geçim gailesinden bu furyaya katılmak zorunda kalmış. Ya annemle birlikte ömür boyu köyde ektikleri iki parça ekinle geçinmeye çalışacaklar; ya babam inşaatlarda yevmiyeli çalışıp kendini tüketecek, ya da memur olacak. Uzun lafın kısası ben, Sivas'ta kerpiçten bir köy evinde gözlerimi açtıktan iki yıl sonra Balabanlı diye bir köyün terkedilmiş, ıssız istasyonuna bitişik, iki göz, köhne bir lojmana yerleştik. Hayal meyal hatırlıyorum da çatıdan, kömürlükten fare eksik olmazdı (civardaki ayçiçek tarlalarından bahçeye yılan girmişliği de çoktur). Lojmanın girişi aynı zamanda mutfağımız, tuvaletimiz aynı zamanda banyomuzdu.

Birkaç yıl sonra Muratlı'ya taşındığımızda bir süre, üzerimize ha yıkıldı ha yıkılacak diye tetikte durduğumuz basık tavanlı, birbirine sonradan eklenmiş kulübemsi iki odada kirada oturduk. Sonra tren istasyonunun hemen yanındaki lojmanlardan birine taşındık ki, bizim taşınmamızla, memurların oturdukları lojmanlara kira ödemesiyle ilgili yasal bir düzenleme hasıl oldu başımıza (Çiller'in başbakan olduğu o kara günler). Gerçi kulübeye ödediğimiz kirayı düşünecek olursak, bu neredeyse bedavaydı. Çevremizdeki tüm lojmanlar bizimki gibi depodan, barakadan bozma, çatısı akan, tavan arasındaki ufacık boşluktan farelerin eksik olmadığı, ya tuvaletiyle banyosu bir, ya da tuvaleti dışarıda bulunan izbe yerlerdi. Sadece istasyonun üst katı olan ve gar şefine ait olan lojman diğerlerine göre daha büyük ve kullanışlıydı, onun da bahçesi yoktu. Ki o dönem bahçe bizim için her şeydi. Bahçe, bizim o köhne evlerden kaçış noktamızdı, salıncak kurup sallandığımız, domates kasalarından oturak yapıp ağaç diplerinde saatlerce oturup kadın erkek, çoluk çocuk eğlendiğimiz yerlerdi. Bütün memur eşleri o bahçelerde, bir gün sahip olacakları geniş salonlu, kaloriferli evlerin hayalini kurar, sahip olacakları mobilyaları tasvir ederdi. Çünkü kimse bu döküntü evlere o caaanım mobilyaları yakıştıramaz, ki zaten sığdıramazdı. Hepimizin her eşyası ayrı ayrı alınarak bir araya getirilmişti. Salon takımları, vitrinler, dev aynalı gardroplu ve süslü şifoniyerli yatak odası takımları herkesin hayallerinde bir yerlerde yaşıyordu ve bir gün mutlaka en güzellerine, kendilerine ait evlerde sahip olacaklardı.

Biz demir yolu lojmanlarını hep böyle eski, taş duvarlı, sobalı, iki göz odasından biri ısınmayan, dolapsız mutfaklı yapılar zannettik. Ta ki, aynı bahçede, dip dibe lojmanlarda oturduğumuz komşumuz Ayten teyzeler Lüleburgaz'a tayin olana kadar. Taşınmalarının ardından ziyarete gittiğimizde yine 1800ler'den kalma taş binada yaşar bulduk onları. Lojman yine eski, fakat içi bizdeki üç memur evinin sahip olduğu eşyalarla bile doldurulamayacak kadar büyük, dubleks. Ağzımız açık bir süre evi gezdikten sonra, bir gün bizim de sahip olacağımıza inandığımız bu şahane lojmanın (o zamanlar gözümüze bir Beylerbeyi sarayı gibi görünmüştü) merdivenlerinden bir aşağı bir yukarı koşturup durmuştuk kardeşimle. Akşam treniyle kendi küçük lojmanımıza dönerken yol boyu içimizde bir şeyler burulup durdu. Annem dahil hepimizin gözlerinden aynı imrenmişlik okunuyordu.

Bu hüzünlü akşam yolculuğumuzdan yaklaşık on beş yıl kadar sonra Tekirdağ'a liman yapılıp da oradan Muratlı'ya bağlanan yeni demir yolu hattı oluşturulduğunda içimizde yeni umutlar yeşerdi. Başbakan yeni liman istasyonunun açılışını yapıp, trenle Muratlı'ya kadar gelecek ve bir kaç dakika buralarda takılacak diye istasyon ve çevresine, lojmanların içine ve dışına yeni düzenlemeler, tadilatlar yapılacağını öğrendik. O ara babam ve annemin gündeminde şefin yıllar önce tayin edilişinden itibaren boş kalan istasyon üstü lojmanına taşınmak için TCDD genel merkezine başvuru yapmak vardı. İstasyonda kalan tek memur babam ve tek aile biz olduğumuzdan emekliliğe kadar artık rahata ermeyi hak etmiştik. Ben artık onlarla yaşamıyordum ama tatillerimin %98ini geçirdiğim yerin iyileştirileceğini öğrenmek içimi ferahlattı. İstasyonun üstü bizim evlerimizden bir oda daha fazlaydı. Çocuk odası olmayacak kadar küçük, konumu itibariyle geçiş noktası sayılabilecek çok da kullanışlı olmayan bir odaydı ama, üniversiteye başlayana kadar kendi odasına sahip olmamış, anne-babasının kışın derin dondurucuyu andıran yatak odasını gece olup onlar uyuyana kadar çalışma odası olarak kullanmış biz; gelen hiçbir misafire, "salona geçelim daha rahat ederiz" diyememiş annem için önemli bir lükstü o odanın varlığı. Sonra bu evin nispeten daha geniş bir mutfağı vardı, hatta içine masa kurup yemeklerimizi orada bile yiyebilirdik. Zaten tadilattan sonra dolaplar, banyo ve tuvalet de yenilenirdi, hepimiz rahat ederdik.

Birkaç ay sonra, ben Tutak'tayken annemler üst lojmana taşındılar. Evin her yeri baştan aşağı yenilenmişti. Hatta bizim boşalttığımız lojman ve diğerleri de iç-dış tadilata alındı. Ama doğru dürüst kâr getirmeyen her devlet kurumuna yapılan yatırım gibi buralar için harcanan para yine asgari seviyede tutuldu. Banyoya döşenen fayans, yerleştirilen duş teknesi en adi ve ucuz malzemeden yapıldı. Böylece ne üzerinde rahat hareket edebildik, ne de oluşan lekeleri giderebildik. Camlardaki çerçeveler yenilendi, lakin, aman binanın tarihi dokusu bozulmasın, o büyülü atmosfer yitirilmesin diye ahşap çerçevelerden vazgeçilmedi. İç mimar hanım kışın o çerçevelerin soğuk havayı içeriye süzeceğini, yazın camlara sineklik takılamayacağını hesaba katmadı sağolsun. Ve biz, sonunda biraz daha rahat edeceğimizi düşündüğümüz bu eve de tam anlamıyla sığamadık. Annemin vazgeçemediği dev boyutlardaki döşek, yorgan, yastık yüklüğü ve yıllardır açıp bakmadığı çeyiz sandığı; babamın kullanmadığı halde atmaya da kıyamadığı bir takım elektronik aletler hala evimizin kendileriyle en alakasız bölgelerinde ikamet etmeye devam ediyorlar (çöpçülük bizde aile geleneğiymiş meğer). En büyük kazancımız, içerisindeki gereksiz eşyalar topluluğuna rağmen artık bir salona sahip olmamız ve bahsi geçen küçük odaya kurduğumuz sobanın hemen hemen tüm evi ısıtıyor olması.

bizim ev

Yukarıda da bahsettiğim gibi, etrafımızdaki tüm lojmanzede aileler birer ikişer tayin/emekli olup yakın diyarlara göçtüler. Bazıları kendi evlerine kavuşup, hayallerindeki takım takım mobilyayı geniş, ferah odalarına dizdiler bile. Bazıları lojmandan kalma eşyalarıyla kirada idare etmeye, emekli maaşına ek gelir olsun diye bir yerlerde çalışmaya devam ediyor. İstasyonun tüm işi, bileti, hesabı, kitabı, boku, püsürü bir vakitlerin en genç memurlarından olan babama kaldı. Bir vakitlerin en genci olan babam biraz daha çalışsa kendi emeklilik süresine tur bindirecek artık. Önünden, içinden, çevresinden binlerce hikaye geçmiş bu istasyon; şimdilerde özellikle evlenme arifesindeki çiftlerin düğün fotoğraflarına dış mekan görevi görüyor. Ve annem, gençken alabildiğine geniş, birbiriyle uyumlu mobilyalarla döşenmiş huzurlu bir yuva hayal eden, lakin ömrünü sıkış tepiş lojmanlarda geçiren güzeller güzeli annem hala o geniş, uyumlu mobilyalarla döşenmiş, huzurlu yuvanın hayalini kurarak yaşamaya devam ediyor.